Αγριομάραθο / Asafoetida

Το Αγριομάραθο ή Άζη η δυσώδης ή Asafoetida (επίσης γνωστό ως «κοπριά του Διαβόλου», «τροφή των Θεών», «γιγάντιο μάραθο»), είναι η αποξηραμένη ρητίνη που προέρχεται από τη ρίζα φυτών που ανήκουν στο είδος «Ferula», ένα πολυετές βότανο με ύψος 1 έως 1,5 cm. Το είδος αυτό είναι ενδημικό στα βουνά του Αφγανιστάν, αλλά κυρίως καλλιεργείται στην Ινδία. Η Asafoetida, έχει μια δυσάρεστη μυρωδιά, αλλά όταν μαγειρευτεί, η γεύση της είναι απαλή και θυμίζει αυτή του πράσου.

Σύνθεση

Τυπικά η Asafoetida περιέχει περίπου 40-64% ρητίνη, 25% ενδογενές κόμμι, 10-17% πτητικό έλαιο και 1,5-10% νάτριο.

Ετυμολογία

Η Αγγλική και επιστημονική ονομασία Asafoetida προέρχεται από την Περσική λέξη για την ρητίνη (asa) και την Λατινική λέξη foetida, που αναφέρεται στην έντονη οσμή του θείου (θειάφι). Αυτή η δυσάρεστη μυρωδιά που έχει ήταν η αιτία για τα πολλά άσχημα ονόματα με τα οποία το αποκαλούσαν συνήθως. Στην Γαλλία είναι γνωστό ως «Κοπριά του Διαβόλου – Merde du Diable» (μεταξύ άλλων ονομάτων), σε ορισμένες Αγγλικές διαλέκτους το ίδιο επίσης, και πολλά ισοδύναμα ονόματα μπορούν να βρεθούν στην Γερμανική και σε συγγενικές γλώσσες (Γερμανικά: Teufelsdreck, Σουηδικά: Dyvelsträck, Δανικά: Duivelsdrek, Αφρικάανς: Duiwelsdrek), επίσης στα Φινλανδικά: Pirunpaska ή Pirunpihka. Στα Τουρκικά, είναι γνωστό ως şeytantersi (ιδρώτας του Διαβόλου) ή şeytan boku (Κόπρανα του Διαβόλου) ή şeytanotu (Βότανο του Διαβόλου).

Χρήσεις

Μαγειρική

Αυτό το μπαχαρικό χρησιμοποιείται ως ενίσχυση του πεπτικού συστήματος, στα τρόφιμα ως καρύκευμα, και σε τουρσιά. Δρα συνήθως ως ενισχυτικό γεύσης, και χρησιμοποιείται μαζί με την κουρκούμη, είναι δε ένα τυπικό συστατικό της ινδικής κουζίνας, ιδιαίτερα σε φακές κάρυ (dal), καθώς και σε πολυάριθμα πιάτα λαχανικών. Χρησιμοποιείται ευρέως στις κουζίνες της επαρχίας Bengal και Tamil Nadu, οι οποίες είναι κυρίως χορτοφαγικές, και συχνά χρησιμοποιείται για την εναρμόνιση των γεύσεων στα τρόφιμα. Ειδικά στην επαρχία Tamil Nadu χρησιμοποιείται για την παρασκευή του Sambar, ενός πικάντικου πιάτου με φακές και λαχανικά.

Σε καθαρή μορφή, το άρωμά του είναι τόσο έντονο που μπορεί να επισκιάσει άλλα μπαχαρικά που μπορεί να είναι αποθηκευμένα κοντά του, αν δεν είναι κλεισμένο αεροστεγώς. Πολλά προϊόντα Asafoetida που κυκλοφορούν στο εμπόριο, αξιοποιούν τις βάσεις ρητίνης και τις αναμιγνύουν με μεγάλες ποσότητες αλευριών σίτου: το μείγμα πωλείται σε σφραγισμένα πλαστικά δοχεία με μια μικρή τρύπα στην κορυφή. Ωστόσο, η οσμή και η γεύση του γίνεται πολύ πιο ήπια και πιο ευχάριστη κατόπιν θερμάνσεως σε λάδι, αποκτώντας γεύση και άρωμα που θυμίζουν σοταρισμένα κρεμμύδια και σκόρδο.

Ιατρική

Η Asafoetida μειώνει τα επίπεδα της μικροχλωρίδας του εντέρου, μειώνοντας έτσι τον μετεωρισμό (φούσκωμα).

·         Στην Ινδία, χρησιμοποιείται ως αντιβιοτικό και διατηρεί τα μικρά παιδιά υγιή από ασθένειες.

·         Η Asafoetida χρησιμοποιήθηκε το 1918 στην καταπολέμηση της πανδημίας Ισπανικής Γρίπης. Το 2009, επιστήμονες από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο «Kaohsiung» στην Ταϊβάν, ανέφεραν πως οι ρίζες της Asafoetida παράγουν ενώσεις φυσικού αντιιικού που μπορεί να σκοτώσει τον ιό της Γρίπης των Χοίρων (H1N1). Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας Φυσικών Προϊόντων (American Chemical Society's Journal of Natural Products), οι ερευνητές είπαν ότι οι ενώσεις μπορούν να χρησιμεύσουν ως ελπιδοφόρα συστατικά που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων εναντίον αυτού του τύπου της γρίπης.

·         Στην Ταϊλάνδη και στην Ινδία χρησιμοποιείται ως ενισχυτικό της πέψης και επαλείφεται στην περιοχή της κοιλιάς ως βάμμα αλκοόλ ή νερού γνωστό ως «mahahing».

·         Λέγεται επίσης πως είναι χρήσιμη σε περιπτώσεις άσθματος και βρογχίτιδας. Μια λαϊκή θεραπεία για παιδικά κρυώματα είναι η εξής: αναμιγνύεται σε έναν πολτό με διαπεραστική μυρωδιά και κρεμιέται σε ένα σακουλάκι από τον λαιμό του παιδιού.

·         Αντιμικροβιακό: Η Asafoetida έχει ένα ευρύ φάσμα χρήσεων στην παραδοσιακή ιατρική ως αντιμικροβιακό, για τη θεραπεία της χρόνιας βρογχίτιδας, του κοκίτη, καθώς και στη μείωση του μετεωρισμού.

·         Αντισυλληπτικό / Αμβλωτικό: Έχει επίσης αναφερθεί πως έχει αντισυλληπτική ή/και αμβλωτική δράση.

·         Αντιεπιληπτικό: Η Asafoetida αναφέρεται για αυτή της την ιδιότητα από την Ιατρική Unani (μορφή παραδοσιακής ιατρικής της Νότιας Ασίας που έλκει την καταγωγή της από τις διδαχές των Αρχαίων Ελλήνων και Αράβων Ιατρών), καθώς επίσης και στην εθνοβοτανική βιβλιογραφία.

·         Στην Αγιουβέρδα, η Asafoetida, θεωρείται ότι είναι ένα από τα καλύτερα μπαχαρικά για την εξισορρόπηση του vata dosha. Μετριάζει το vata και το kapha, και ανακουφίζει από τον μετεωρισμό και τους κοιλιακούς πόνους. Ενισχύει την όρεξη, την γεύση και την πέψη.

Περιφερειακές Χρήσεις

Στην επαρχία Jammu της Ινδίας, η Asafoetida χρησιμοποιείται ως φάρμακο για τη δυσκοιλιότητα και τον μετεωρισμό από το 60% των κατοίκων. Χρησιμοποιείται κυρίως από την κάστα των εμπόρων, και από τους οπαδούς του Ζαϊνισμού (Jainism) και του Βαϊσναβισμού (Vaishnavism), ιδιαίτερα στα κρατίδια Ρατζαστάν, Γκουτζαράτ και Μαχαράστρα, οι οποίοι δεν τρώνε το κρεμμύδι και το σκόρδο. Χρησιμοποιείται σε πολλά χορτοφαγικά πιάτα για να προσθέσει γεύση και άρωμα και να μειώσει τον μετεωρισμό.

Άλλες Χρήσεις

·         Ως δόλωμα: Ο John C. Duval αναφέρει το 1963 πως το άρωμα της Asafoetida είναι ελκυστικό στον λύκο, ένα θέμα γνωστό όπως αναφέρει κατά μήκος των συνόρων Τέξας / Μεξικού. Επίσης χρησιμοποιείται ως ένα από τα πολλά πιθανά δολώματα για ψάρεμα γατόψαρου.

·         Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως παγίδα για τον σκώρο, όταν ανακατευτεί με περίπου 1/3 ζελέ φρούτων.

·         Απωθητικό Πνευμάτων: Στην Τζαμάικα, η Asafoetida, παραδοσιακά χρησιμοποιείται για την προστασία των μωρών από τα κακά πνεύματα. Στην Αφρο-Αμερικανική θρησκεία Χούντου (Hoodoo), η Asafoetida, πιστεύεται πως έχει τη δύναμη να προστατέψει από την κατάρα, αλλά και να βοηθήσει στην πραγματοποίησή της.

·         Σε τελετουργική Μαγεία, ειδικά από «Το Κλειδί του Βασιλιά Σολομώντα», χρησιμοποιείται για να προστατέψει τον Μάγο από τις Δαιμονικές Δυνάμεις, για να τις προκαλέσει και να τις θέσει υπό την βούληση του Μάγου.

Η Ιστορική Πορεία του στη Δύση

Έγινε γνωστό στους λαούς της Μεσογείου ερχόμενο από το Ιράν. Παρ’ όλο που είναι γενικά ξεχασμένο στη σημερινή Ευρώπη, συνεχίζει να χρησιμοποιείται στην Ινδία (και είναι πιο κοινά γνωστό ως «hing»). Στην Ευρώπη μαθεύτηκε μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος μετά την επιστροφή του από ένα ταξίδι στη Βορειοανατολική Περσία, νόμιζε ότι είχε βρει ένα φυτό σχεδόν πανομοιότυπο με το φημισμένο Silphium της Κυρήνης στη Βόρειο Αφρική, αν και λιγότερο νόστιμο.

Ο Διοσκουρίδης, κατά τον 1^ο αιώνα έγραψε: «Το είδος της Κυρήνης έχει ένα κατά πολύ ελαφρύτερο άρωμα, έτσι ώστε να μην παρατηρείται στην αναπνοή ή έστω πολύ ελάχιστα. Αλλά το άλλο είδος από το Ιράν, έχει αρκετά πιο αψιά οσμή». Παρ’ όλα αυτά, μπορούσε να αντικαταστήσει το Silphium στο μαγείρεμα, κι αυτό ήταν ευτυχές, διότι μερικές δεκαετίες αργότερα το Silphium εκ Κυρήνης εξαφανίστηκε και η Asafoetida έγινε εξαιρετικά δημοφιλής μεταξύ των ιατρών και των μαγείρων.

Η Asafoetida επίσης αναφέρεται από Εβραϊκές πηγές αλλά και από αρκετούς Άραβες και Ισλαμιστές επιστήμονες και φαρμακοποιούς της εποχής.

Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μέχρι τον 16^ο αιώνα, η Asafoetida, δεν χρησιμοποιείται από τους Ευρωπαίους λόγω της βαριάς μυρωδιάς της, παρά μόνο ως φάρμακο.

Η Asafoetida στην Λαϊκή Κουλτούρα

Στην ταινία «El Dorado» του 1929, η Asafoetida αναφέρεται ως ένα συστατικό για τη θεραπεία του hangover, από τον χαρακτήρα που υποδύεται ο James Caan, τον «Mississippi».

Στην περιοχή Khyber Pakhtoonkhowa, του Πακιστάν (η γενέτειρα της φυλής Παστούν), οι άνθρωποι συνηθίζουν να κρεμούν ένα μικρό σακούλι με Asafoetida γύρω από τον λαιμό τους ή το μπράτσο τους, για να τους κρατήσει ασφαλείς από τις εποχικές ιώσεις, βακτηριδιακές και ιογενείς ασθένειες, η αποτελεσματικότητα του οποίου περισσότερο έχει να κάνει με το να απωθεί (λόγω βαριάς μυρωδιάς) τους ανθρώπους παρά τα ίδια τα μικρόβια.