Φαγητό και Θρησκεία - Τζαϊνισμός / Jain vegetarianism

Η Jain χορτοφαγική διατροφή ασκείται από τους οπαδούς της Jain κουλτούρας και φιλοσοφίας. Είναι μία από τις πιο αυστηρές μορφές διατροφής με πνευματικά κίνητρα στην ινδική υποήπειρο και πέρα από αυτήν. Η Jain κουζίνα είναι πλήρως για χορτοφάγους και αποκλείει, επίσης, κρεμμύδια, πατάτες, μελιτζάνες και σκόρδο, παρόμοια με την βουδιστική κουζίνα της Ιαπωνίας (shojin-ryori).

Οι αυστηρές μορφές της Jain διατροφής ασκούνται από τους ασκητές. Είναι δυνατόν επιπλέον να αποκλείσουν τις πατάτες και άλλα λαχανικά με ρίζες. Αυτή η τροφή ονομάζεται σατβική, πράγμα που σημαίνει ότι βασίζεται στις ιδιότητες της καλοσύνης, της ελαφρότητας και της ευτυχίας. Από την άλλη πλευρά, τα κρεμμύδια, η μελιτζάνα και το σκόρδο θεωρούνται ταμασικές τροφές, και πιστεύεται ότι έχουν σκότος, λήθαργο και σάπια μυρωδιά.

Οι αντιρρήσεις των Τζαϊνιστών για την κρεατοφαγική διατροφή, την κατανάλωση ψαριών και αβγών, βασίζονται στην αρχή της μη-βίας (Ahimsa). Κάθε πράξη με την οποία ένα πρόσωπο, άμεσα ή έμμεσα, υποστηρίζει θανάτωση ή τραυματισμό θεωρείται ως πράξη βίας (Himsa), η οποία δημιουργεί βλάβες στο κάρμα. Ο στόχος της ahimsa είναι να αποφεύγεται η συσσώρευση τέτοιων κάρμα. Ο βαθμός στον οποίο αυτή η πρόθεση τίθεται σε ισχύ ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των Ινδουιστών, των Βουδιστών και των Τζαϊνιστών. Οι Τζαϊνιστές πιστεύουν ότι η μη βία είναι το πιο σημαντικό θρησκευτικό καθήκον για όλους. Πρόκειται για μια απαραίτητη προϋπόθεση για την απελευθέρωση από τον κύκλο της μετενσάρκωσης, η οποία είναι ο τελικός στόχος όλων των δραστηριοτήτων των Τζαϊνιστών. Οι Τζαϊνιστές μοιράζονται αυτό τον στόχο με τους Ινδουιστές και τους Βουδιστές, αλλά η προσέγγισή τους είναι ιδιαίτερα αυστηρή και ολοκληρωμένη. Σχολαστική και σε βάθος, από την εφαρμογή μη-βίας στις καθημερινές δραστηριότητες, και ιδίως στα τρόφιμα, διαμορφώνει ολόκληρη τη ζωή τους και είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της Jain ταυτότητας. Μια παρενέργεια αυτής της αυστηρής πειθαρχίας είναι η άσκηση του ασκητισμού, που έντονα ενθαρρύνεται τόσο για τους απλούς ανθρώπους όσο και για τους μοναχούς και τις μοναχές.

Πρακτικές

Για τους Τζαϊνιστές, η γαλακτο-χορτοφαγία είναι υποχρεωτική. Τα τρόφιμα που περιέχουν ακόμη και μικρά σωματίδια από τα σώματα των νεκρών ζώων ή αυγών είναι απαράδεκτη. Μερικοί Τζαϊνιστές μελετητές και ακτιβιστές υποστηρίζουν τον βεγκανισμό, καθώς η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων θεωρείται ότι ενέχει βία κατά των αγελάδων.
Οι Τζαϊνιστές αρνούνται να βγουν έξω από το δρόμο τους, έτσι ώστε να μην βλάψουν ακόμη και τα μικρά έντομα ή άλλα μικρά ζώα, επειδή πιστεύουν ότι η βλάβη που προκλήθηκε από αμέλεια είναι τόσο κατακριτέα, όσο και η βλάβη που προκλήθηκε από εσκεμμένη ενέργεια. Ως εκ τούτου, καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για να βεβαιωθούν ότι δεν υπάρχουν μικροσκοπικά ζώα που έχουν τραυματιστεί από την προετοιμασία των γευμάτων τους και τη διαδικασία του φαγητού και του ποτού.
Παραδοσιακά οι Τζαϊνιστές απαγορεύεται να πίνουν αφιλτράριστο το πόσιμο νερό. Στο παρελθόν, όταν χρησιμοποιούνταν κλιμακοστάσια για την πηγή νερού, το ύφασμα που χρησιμοποιούνταν για το φιλτράρισμα αντιστρέφονταν, και μερικό φιλτραρισμένο νερό χύνοταν πάνω του, για να επιστρέψει τους οργανισμούς στο αρχικό σώμα του νερού. Αυτή η πρακτική, δεν είναι πλέον δυνατή λόγω της χρήσης των σωλήνων για ύδρευση. Οι σύγχρονοι Τζαϊνιστές μπορούν επίσης να φιλτράρουν το νερό της βρύσης με τον παραδοσιακό τρόπο και μερικοί συνεχίζουν να ακολουθούν τη διαδικασία φιλτραρίσματος, ακόμη και με το εμφιαλωμένο πόσιμο νερό του εμπορίου.

Οι Τζαϊνιστές καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες για να μην τραυματιστούν τα φυτά στην καθημερινή ζωή όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι Τζαϊνιστές δέχονται μόνο αυτές τις μορφές βίας, καθόσον είναι απαραίτητες για την επιβίωση του ανθρώπου, και υπάρχουν ειδικές οδηγίες για την πρόληψη της περριτής βίας κατά των φυτών. Οι αυστηροί Τζαϊνιστές δεν τρώνε τα λαχανικά με ρίζες, όπως πατάτες, κρεμμύδια, ρίζες και κονδύλους, επειδή θεωρούνται ananthkay. Ananthkay σημαίνει ένα σώμα, που περιέχει αμέτρητες ζωές. Ένα κανονικό λαχανικό, όπως το λάχανο έχει πολλά φύλλα και ζει όπως θα μπορούσε να μετρηθεί με έναν απλό άνθρωπο. Ωστόσο, ένα λαχανικό ρίζας, όπως η πατάτα, λέγεται ότι περιέχει πολλαπλές ζωές («ekindriya») μέσα του. Επίσης, οι μικροσκοπικές μορφές ζωής τραυματίζονται όταν το φυτό τραβιέται. Επίσης, η κατανάλωση των περισσότερων λαχανικών με ρίζα περιλαμβάνει τον ξεριζωμό τους και σκοτώνει ολόκληρο το φυτό.

Μανιτάρια, μύκητες και ζυμομύκητες απαγορεύεται επειδή είναι παράσιτα, αναπτύσσονται σε μη υγιεινό περιβάλλον και ενδέχεται να φέρουν άλλες μορφές ζωής.

Το μέλι είναι απαγορευμένο, καθώς η συλλογή του θα ισοδυναμούσε με τη βία κατά των μελισσών.
Τα τρόφιμα που έχουν αρχίσει να σαπίζουν απαγορεύονται.
Παραδοσιακά, το βραδυνό μαγείρεμα ή το βραδυνό φαγητό είναι απαγορευμένες διαδικασίες επειδή τα έντομα έλκονται από τις λάμπες ή την φωτιά τη νύχτα. Οι αυστηροί Τζαϊνιστές λαμβάνουν τον όρκο anastamita ή anthai να μην τρώνε μετά το ηλιοβασίλεμα.
Οι αυστηροί Τζαϊνιστές δεν καταναλώνουν τρόφιμα που έχουν αποθηκευτεί όλη την νύχτα, καθώς διαθέτουν υψηλότερη συγκέντρωση μικροοργανισμών (για παράδειγμα, βακτήρια, ζυμομύκητες, κλπ) σε σύγκριση με τα τρόφιμα που παρασκευάζονται και καταναλώνονται την ίδια ημέρα. Ως εκ τούτου, δεν καταναλώνουν γιαούρτι ή idli εκτός κι αν έχουν γίνει πρόσφατα την ίδια ημέρα.
Οι Τζαϊνιστές δεν καταναλώνουν τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση (μπύρα, κρασί και άλλες αλκοόλες) για να αποφευχθεί η θανάτωση ενός μεγάλου αριθμού μικροοργανισμών που σχετίζονται με την διαδικασία ζύμωσης.

Επίδραση στη χορτοφαγική κουζίνα στην Ινδία

Οι χορτοφαγικές κουζίνες ορισμένων περιοχών της Ινδικής Χερσονήσου έχουν επηρεαστεί έντονα από τον Τζαϊνισμό. Αυτές περιλαμβάνουν
• Την Jain κουζίνα του Γκουτζάρατ
• Την Marwari Jain κουζίνα του Ρατζαστάν
• Την Bundelkhandi Jain κουζίνα της κεντρικής Ινδίας
• Την Agrawal Jain κουζίνα του Δελχί και του Ουτάρ Πραντές
• Την Jain Μαράθι κουζίνα της Νότιας Μαχαράστρα
• Την Jain Bunt κουζίνα της Καρνατάκα
• Την Jain Κανάντα κουζίνα της Καρνατάκα

Στην Ινδία, τα χορτοφαγικά τρόφιμα θεωρούνται κατάλληλα για όλους, για όλες τις περιπτώσεις. Το γεγονός αυτό καθιστά τα χορτοφαγικά εστιατόρια αρκετά δημοφιλή. Πολλά χορτοφαγικά εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία διοικούνται από Τζαϊνιστές.
Ορισμένα εστιατόρια στην Ινδία σερβίρουν Jain εκδόσεις χορτοφαγιών πιάτων που αφήνουν έξω τα καρότα, τις πατάτες, τα κρεμμύδια και το σκόρδο. Μερικές αεροπορικές εταιρείες σερβίρουν επίσης Jain πιάτα για χορτοφάγους, κατόπιν αιτήματος.
Η αυστηρή βουδιστική κουζίνα είναι παρόμοια με την Jain κουζίνα αφού απλοκλείει τα κρεμμύδια και το σκόρδο. Ο όρος «σατβική κουζίνα» συχνά αφορά την ινδική κουζίνα χωρίς κρεμμύδι και σκόρδο, αλλά και την αυστηρή Jain κουζίνα που αποκλείει, επίσης, άλλα λαχανικά με ρίζες, όπως οι πατάτες.

Ιστορική αναδρομή

Όταν ο Μαχαβίρα αναβίωσε και αναδιοργάνωσε την κίνηση Jain τον 6ο ή 5ο αιώνα π.Χ., η ahimsa ήταν ήδη ένας καταξιωμένος και την αυστηρή τήρηση κανόνας. Ο Pārśva, ένας tirthankara (αυτός που κατάφερε να κατακτήσει την σαμσάρα, δηλαδή την απελευθέρωση από τον αέναο κύκλο των μετενσαρκώσεων) τον οποίο οι σύγχρονοι δυτικοί ιστορικοί θεωρούν ιστορική προσωπικότητα, έζησε περίπου τον 8ο αιώνα π.Χ. και ίδρυσε μια κοινότητα στην οποία ανήκαν οι γονείς του Μαχαβίρα. Οι οπαδοί του Pārśva δεσμεύθηκαν να τηρήσουν την ahimsa. Η υποχρέωση αυτή ήταν μέρος της «τετραπλής συγκράτησης» τους (caujjama dhamma). Ο Μαχαβίρα το υιοθέτησε στον κώδικα δεοντολογίας του.
Στην εποχή του Μαχαβίρα και στους επόμενους αιώνες, οι Τζαϊνιστές επέκριναν τους Βουδιστές και τους οπαδούς της Βεδικής θρησκείας ή Ινδουιστές για αμέλεια και ασυνέπεια στην εφαρμογή της ahimsa. Συγκεκριμένα, αντιτάχθηκαν σθεναρά στην Βεδική παράδοση της θυσίας των ζώων με επακόλουθη κρεατοφαγία και στο κυνήγι.
Ο πρώιμος Βουδισμός αποθαρρύνει την κατανάλωση ζώων τα οποία εσφάγησαν για τους σκοπούς της διατροφής. Ο Βούδας δηλώνει:

«Δεν θα πρέπει να καταναλώνεται κρέας σε τρεις περιπτώσεις: Όταν άκουσες ή είδες, ή υπάρχουν υπόνοιες, ότι το ζωντανό ον εσφάγη σκόπιμα μόνο και μόνο για να καταναλωθεί.»

Στο Thirukkural (κείμενο της κλασσικής Ταμίλ λογοτεχνίας), ο Valluvar, ο οποίος θεωρείται Τζαϊνιστής από ορισμένους μελετητές, επικρίνει τους Βουδιστές για την αποδοχή της πώλησης του κρέατος:
«Αν ο κόσμος δεν αγοράζει και καταναλώνει κρέας, κανείς δεν θα μπορούσε να σφάξει και να προσφέρει κρέας προς πώληση.»

Μερικοί Βραχμάνοι – οι Pandits του Κασμίρ, οι Βραχμάνοι της Βεγγάλης και οι

Saraswat Βραχμάνοι – παραδοσιακά τρώνε κρέας (κυρίως θαλασσινά). Ωστόσο, σε περιοχές με ισχυρή επιρροή Τζαϊνιστών, όπως στο Ρατζαστάν και στο Γκουτζαράτ, ή με ισχυρή επιρροή Τζαϊνιστών στο παρελθόν, όπως το Ταμίλ Νάντου, οι Βραχμάνοι είναι αυστηροί χορτοφάγοι. Ο Bal Gangadhar Tilak έχει περιγράψει τον Τζαϊνισμό ως τον δημιουργό της Ahimsa (δόγμα της μη βίας).

Μερικοί δυτικοί συγγραφείς έχουν ερμηνεύσει τα κείμενα με διαφορετικό τρόπο για να δείξουν ότι οι αρχαίοι Τζαϊνιστές ασκητές αποδέχονταν το κρέας, σαν ελεημοσύνη, αν το ζώο δεν είχε σκοτωθεί ειδικά για αυτούς. Εάν αυτό είναι σωστό, τότε εφαρμόζουν το ίδιο πρότυπο, όπως οι πρώιμοι Βουδιστές. Οι σύγχρονοι Τζαϊνιστές, οι οποίοι είναι αυστηροί χορτοφάγοι, δεν αποδέχονται τις ερμηνείες των Δυτικών μελετητών για το θέμα αυτό.